Qahana.am-ը գրում է.
Երբեմն մտածում ենք, որ հաջողությունները մեզ փառամոլ են դարձնում, ինքնապաշտ և անհավատ: Սակայն հավատքը կապված չէ ո՛չ հաջողության, ո՛չ ձեռքբերումների, ոչ էլ նորաձևության հետ: Այն մեզ հետ է ծնվում, դաստիարակություն է ու ապրելակերպ:
Երգիչ Արամեն ընտանիքից ժառանգել է ամենակարևորը՝ անկեղծությունը, մարդ-մարդ, մարդ-Աստված հարաբերություններում` ճիշտ շփումը: Նրա նպատակները տարբեր են, երազանքը՝ դեռևս մեկը…
Qahana.am-ի այսօրվա զրուցակիցը անկեղծացավ այն հարցերի շուրջ, որոնք երբեմն անհասանելի են օտար ականջներին:
- Ըստ ձեզ, ժամանակակից մշակույթի մեջ կրոնը, հավատքը ի՞նչ դեր ունի:
- Հավատքը մեր կյանքում միշտ դեր ունեցել է և կունենա, որովհետև մեր ազգը այլ արժեքներով է առաջնորդվում: Կան ազգեր, որոնց համար, միգուցե, առաջնահերթ ուրիշ արժեքներ են, բայց մեզ համար առաջին տեղում հավատքն է, եկեղեցին, հայրենիքն ու ընտանիքը: Միշտ այդպես է եղել, կա, և ես ավելի քան վստահ եմ, որ կլինի: Եթե պատմության գիրկը գնանք մի պահ, կնկատենք, որ հավատքն է միշտ առաջնորդել, ուժ տվել, փրկել մեզ: Մարդիկ, զինվորները եկեղեցիներում իրենց ապահով են զգացել: Ես անհավատ հայ չեմ պատկերացնում: Թեև, նման մարդկանց ճանաչում եմ…
- Արամե, իսկ ձեր նշած անհավատ մարդկանց մոտ ի՞նչ տարբերություն եք զգում:
- Գիտեք, կարծում եմ, որ այն մարդիկ, ովքեր չունեն հավատ, չունեն նաև վախ… Իսկ առանց վախի մարդը վտանգավոր մարդ է: Եթե մարդը հավատ չունի, չունի նաև սրբություն: Եթե ինքը չի պաշտում Աստծուն, չի կարող պաշտել նաև իր ծնողին, իր հայրենիքը, ընտանիքը, երեխային: Միգուցե շատ կտրուկ եմ արտահայտվում, բայց դա իմ կարծիքն է, իմ տեսակետը: Նույնիսկ շատ փոքր տարիքում, երբ որևէ վատ արարք էի գործում, անկախ նրանից, որ այդ մասին հարազատներս, մտերիմներս տեղյակ չէին, միևնույն էի, մտածում էի, որ Աստված ամեն ինչ տեսնում է, և Իրենից ոչինչ չեմ կարող թաքցնել: Այդպիսին եմ մինչև այսօր, այդ պատճառով էլ խուսափում եմ ստից և խաբեբայությունից…
- Հաճախ մեզ դեպի եկեղեցի ուղղորդում է կյանքի այս կամ այն իրավիճակը: Կհիշե՞ք մի դեպք, որ այդ պահին ինքնաբերաբար քայլերը ձեզ եկեղեցի՝ աղոթքի են ուղղորդել:
- Նման դեպքեր իմ կյանքում հաճախ են լինում: Նույնիսկ պահեր են եղել, որ գնացել եմ եկեղեցի, շատ-շետ եմ խնդրել, բայց… չի տրվել, չի ստացվել…
- Չե՞ք ջղայնացել, որ ձեր աղոթք-խնդրանքը չի իրականացել:
- Ոչ, մտածել եմ, որ այդպես էլ պետք է, ամեն ինչում Տիրոջ կամքն է: Որքան էլ ցանկանանք, Աստված երբեմն մեզ ազատում է ան բաներից, որոնք մենք շատ ցանկանում ենք: Պարտադիր չէ, որ Աստված մեզ տա, ունենանք այն, ինչը շատ ենք ուզում: Մենք երբեք չգիտենք, թե ինչ կլինի մեզ հետ, եթե հասնենք մեր երազանքին: Իմ կյանքում պատահական ոչինչ չի եղել: Ես միշտ ընկերներիս ասում եմ, որ Աստված միշտ ինձ հետ է ու երբեք անելանելի վիճակում չի թողնում: Շատ դժվարությունների միջով եմ անցնում և յուրաքանչյուր դժվարությունից մի դաս քաղում եմ: Դա ինձ օգնում է, քանի որ հետագայում որոշ հարցերի այլ կերպ եմ նայում: Հավատում եմ, որ կյանքում պատահական ոչինչ չի լինում:
- Արդյոք այսօր մեր երիտասարդները հավատքով են, թե՞ ժամանակակից արժեքներն ու բարքերը փոխվել են:
- Ի ուրախություն ինձ, վերջին տարիներին նկատում եմ, որ երիտասարդների կողմից եկեղեցու հանդեպ մեծ ուշադրություն կա: Այդ մասին նույնիսկ ընկերներիս հետ ենք զրուցել. մոտ 10 տարի առաջ դրսում խաչակնքվելը կամ եկեղեցի գնալը շատերի համար ամոթ էր, «լավ տղու» արարք չէր: Փառք Աստծո, հիմա նման բան չկա: Նկատում եմ, որ երիտասարդները ձգտում են դեպի եկեղեցի, մասնակցում են Ս. Պատարագներին, հետևում են մեր ավանդույթներին:
- Դուք նախկինում նման «դժվարության» միջով անցե՞լ եք, ամաչե՞լ եք եկեղեցի մտնելուց կամ աղոթելուց:
- Ոչ, ես նման խնդիր չեմ ունեցել, երբեք եկեղեցի մտնելուց կամ խաչակնքվելուց չեմ ամաչել: Ունեմ շատ ընկերներ, ովքեր ավելի խորը հավատքի մեջ են ու ինձ շատ են օգնում իրենց խորհուրդներով: Հաճախ մոտս հարցեր են առաջանում, որոնց պատասխանները նրանցից եմ իմանում: Երբեմն դիտավորյալ հակառակվում եմ իրենց, որ ինձ կարողանան լիովին համոզել, որ կա Աստված, կա Սուրբ Հոգի, կա Սուրբ Երրորդություն: Խնդրում եմ Աստծուն, որ ինձ տա հնարավորություն՝ հավատքս ամրապնդելու, ավելի շատ հավատալու: Ամեն մարդու տրված չի հնարավորություն, որ կարողանա լիարժեք հավատալ և զգալ դա: Ճիշտ է, ես զգում եմ, որ մեծ հավատք ունեմ, բայց կարծում եմ, որ դա չնչին է, ինձ ավելին է պետք…Գիտեք, ես կյանքում ունեմ վախեր, որոնք միշտ թեթևացնում եմ աղոթքի միջոցով: Ունեմ նպատակներ, որոնց մասին միշտ ասում եմ… Այսինքն, ես Աստծո հետ միշտ «կապի մեջ» եմ: Եկեղեցական արարողություններին մասնակցելուց ու եկեղեցուց դուրս գալուց հետո միշտ ինձ լավ եմ զգացել: Դա իմ ծնողներից է եկել: Չեմ կարող ասել, որ իմ ընտանիքը, ծնողներս խորը հավատքով մարդիկ են, բայց մեզ փորձել են փոխանցել այնքան, որքան իրենց մեջ կա: Ես էլ իմ երեխաներին եմ փոխանցելու մեր ընտանեկան ավանդույթներն ու սովորույթները:
- Կնշե՞ք որևէ սովորույթ:
- Հայրիկիցս ինձ է փոխանցվել մի շատ լավ օրինակ. ամեն առավոտ նա տանից դուրս գալուց խաչակնքվում էր և դիմում Աստծուն, որ օրը բարի ու հաջող լինի… Իմ տան պատուհանից երևում է Սբ. Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցին, և ես ամեն առավոտ հայրիկիս պես եմ վարվում… Մնացած ամեն ինչ Աստծո կամոք է…
- Արամե, նշեցիք, որ երբեմն վախեր եք ունենում, որոնք աղոթքով եք հաղթահարում: Այդ վախերն ինչի՞ց են առաջանում:
- Գիտե՞ք, այդ վախ ասվածը այն չէ, որ ինձ հետ որևէ վատ բան կլինի, կամ ինքս ինչ-որ մեկին կվնասեմ: Դա մի ուրիշ վախ է, անբացատրելի վախ, որը գալիս է որոշակի դժվարություններից հետո. չես ցանկանում, որ այս կամ այն ժամանակահատվածը կրկնվի, որովհետև շատ դժվար էր, շատ վատ էր… Ես իմ կյանքն ապրում եմ ոչ թե մենակ, այլ ընտանիքիս հետ: Երբեք չեմ ասում ԵՍ, ԻՆՁ, ԻՆՁ ՀԱՄԱՐ… Միշտ պետք է շարունակեմ այնպես անել, որ իմ ընտանիքը լավ ապրի: Լավ ապրելը «յախտաներն» ու «վիլլաները» չեն, այլ խղճի հանգստությունն է: Պետք է հանգիստ ապրենք ու վայելենք կյանքի բարիքները որքան որ կհասցնենք, կկարողանանք:
- Մարդը զգացմունքային էակ է, բնական է, որ երբեմն կարող եք թե՛ ջղայնանալ, թե՛ բարկանալ: Հե՞շտ եք հաղթահարում բարկությունը:
- Իհարկե, կյանքում դժբախտություններ էլ են լինում, որից հետո մոտդ ջղայնություն, չարություն է առաջանում: Բայց երբ վերադառնում ես այն մտքին, որ արդեն ոչինչ չես փոխի, սկսում ես մտածել, թե ինչպես շարունակես նպատակներդ իրականացնել՝ հանուն քո ընտանիքի: Միշտ մտածում եմ, թե այն մարդիկ, ովքեր հավատք չունեն, ի՞նչ են անում այդ դեպքերում: Երևի ավելի են ջղայնանում, ավելի են չարանում:
- Արդեն իսկ ունեք ձեր ընտանիքը: Ինչպես յուրաքանչյուր ընտանիքում, բնականաբար, լինում են չհասկացված պահեր, խոսակցություններ, գուցեեւ՝ վեճեր: Ի՞նչն է օգնում նման խնդիրները հաղթահարել:
- Իհարկե սերը… Չեմ կարող բացատրել, թե ինչ է սերը, դա շատ դժվար բան է: Այն զգացմունքն է, որ հասկանում ես, որ նույնիսկ այն ժամանակ, երբ դիմացինիդ հետ կա չհասկացվածություն, չես ուզում իրեն «վերացնել», քո կյանքից ջնջել: Ընդհակառակը, ուզում ես շուտափույթ շտկել այդ պահը, որպեսզի ամեն ինչ լավ լինի: Անտարբերության դեպքում ոչինչ էլ չես փորձի շտկել՝ կպատժես, կլռես, կամ կանտեսես…Կարծում եմ դա է սերը…
- Ըստ ձեզ, մարդկային հարաբերություններում ամենամեծ թշնամին ի՞նչն է:
- Ամբիցիաները… Անհատների ամբիցիաների պատճառով ազգեր են թշնամանում, մարդիկ են զոհվում: Դա չափից շատ եսասիրություն է, հվակնոտություն, որը նպատակներ է կործանում: Եվ դա մեղք է: Եթե դա չլինի, շատ ավելի հեշտ կլինի կյանքն, ու պարզ կլինեն մարդկային հարաբերությունները: Բայց, իհարկե, չի կարող դա չլինել (ծիծաղում է): Հասկանալի է, որ մենք էլ զերծ չենք այդ թերությունից, ինքներս էլ փորձում ենք մերն առաջ տանել… Նաև շատ վատ գիծ է չկամեցողությունը: Չէ՞ որ նրանց հաջողությունը քո հաջողությունն է: Եթե քեզ շրջապատեն անհաջողակներ, դու էլ, ինքնըստինքյան, այդպիսին կդառնաս… Երբեմն, ասում են, բարի նախանձ կա: Նման բան, ըստ իս, չկա: Նախանձը կամ կա, կամ ոչ: Ես երբ լավ բան եմ տեսնում, ոչ թե նախանձում, այլ մտածում եմ, որ ինքս էլ կարող էի, կցանկանայի նման բան անել: Դա ինձ մոտ ձգտում է առաջացնում, ոչ թե չկամություն: Երիտասարդներ կան, որ հիմա ինձ հարցեր են տալիս, ինչից ես ուրախանում եմ: Չէ՞ որ կարող եմ նրանց համար հանդիսանալ առաջ գնալու խթան: Մեր բնագավառում մի քիչ հակառակն են մտածում… Բայց միշտ պետք է հիշենք, որ եթե ես ձեզ ցածրացնեմ, ինքս դրանից չեմ բարձրանա: Պետք է աշխատել, ապրել ու ձգտել դեպի լավը, իհարկե՝ հավատքով…
- Դուք ամբիցիո՞զ մարդ եք:
- Այո, բայց ոչ թե դիմացինին վնասելու միտումով, այլ՝ ինքս իմ նկատմամբ… Ինքնաքննադատությամբ եմ շատ զբաղվում. ինչո՞ւ չկարողացա այս կամ այն բանն անել, կամ՝ ինչո՞ւ արեցի…
- Հավանաբար, հեշտ է ձեզ հունից հանել:
- Ես որքան բարի եմ, կամեցող կամ զիջող, կրկնակի հակառակը կարող եմ դառնալ, եթե ինձ հասցնեն այդ աստիճանի: Երբ զգում եմ, որ չգնահատված եմ, «օգտագործված» եմ, դա ինձ հունից հանում է ու ջղայնացնում: Բայց հեշտ էլ մոռանում եմ, հիշաչար չեմ: Իհարկե, մոռանում եմ այն բաները, որոնք աննշան են… Թեև, փառք Աստծո, վատ ցանկացողներ չունեմ:
- Կա՞ մի խնդրանք, ինչով կցանկանայիք հիմա դիմել Աստծուն:
- Քանի որ գտնվում եմ Աստվածասեր վայրում ու ունեմ հնարավորություն, ցանկանում եմ Աստծուն խնդրել, որ ինձ մի լավ բալիկ պարգևի, ում հայրիկիս հիշատակին իր անվամբ՝ Մարատ կկոչեմ: Հիմա իմ ամենամեծ խնդրանքը, նպատակը, երազանքը դա է: Կյանքս նորից կփոխվի ու խթան կառաջանա. մարդ, ում համար ես ապրելու եմ…
- Փաստորեն, ձեզ համար հիմա կարևոր է, որ առաջնեկը տղա լինի:
- Այո, ցանկալի է: Դա եթե իրականանա, նշանակում է՝ Աստված ինձ լսել է, ձայնս տեղ է հասել: Ես այդ խնդրանքով ամեն օր եմ դիմում, ինձ շատ կօգնի, դրա կարիքը շատ-շատ ունեմ…