Օրերս Facebook-ի բոլոր ծառայությունները մի քանի ժամով չէին գործում, ինչը լուրջ իրարանցում էր առաջացրել ամբողջ աշխարհում։ Մարկ Ցուկերբերգը, ով այս խափանման պատճառով կորցրեց մոտ 6,6 միլիարդ դոլար, ներողություն խնդրեց համակարգի ամենախոշոր խափանման համար։ Սակայն սա գործարարի միակ ձախողումը չէր վերջին տարիներին։
2020 թվականի վերջին ԱՄՆ Առևտրի դաշնային հանձնաժողովը դատական հայց ներկայացրեց Facebook-ի դեմ: Ընկերությունը մեղադրվում էր սոցիալական ցանցերի ոլորտում մենաշնորհի մեջ: Հնարավոր է, որ Facebook-ը ստիպված լինի հրաժեշտ տալ Instagram-ին ու WhatsApp-ին: Եվրոպական կարգավորողները նույնպես պահանջներ ունեն Մարկ Ցուկերբերգի ընկերության նկատմամբ: Այնուամենայնիվ, ընկերության գոյության ամբողջ պատմությունն ուղեկցվել է սկանդալներով:
Հրաժարում հաղորդագրություններից
2009 թվականին Facebook-ը ներկայացրեց կայքի ավելի թեթև տարբերակը նրանց համար, ովքեր թանկարժեք բջջային ինտերնետ չունեին: Այսպիսով, ընկերությունը ցանկանում էր ավելացնել օրական օգտագործողների թիվը: Այս տարբերակում սոցիալական ցանցն այնքան է կրճատել իր ֆունկցիոնալությունը, որ նույնիսկ հաղորդագրություններ ուղարկել հնարավոր չէր: Facebook Lite-ը պահպանեց միայն ընկերներ ավելացնելու հնարավորությունը: Օգտատերերը նշում էին, որ այն ավելի շատ նման է Twitter-ի պարզեցված տարբերակին՝ ավելացրած մեկնաբանությունները: Արդյունքում, այս տարբերակն աշխատեց ընդամենը ութ ամիս:
Lite-ի թարմացված տարբերակը 2015 թվականին վերադարձրեց հաղորդագրությունների գործառույթը:
Facebook հեռախոս
2013թ. Facebook-ը ներկայացրեց ֆիրմային սմարթֆոն` օպերացիոն համակարգով, որը լիովին օպտիմիզացված էր Facebook Home-ի համար, ինտերֆեյս, որը թույլ տվեց սոցիալական մեդիային անմիջապես ինտեգրվել Android սմարթֆոնների համակարգում: Facebook Home-ի միջոցով հնարավոր էր նամակներ գրել և տեղադրել լուսանկարներ՝ առանց ծրագիրը գործարկելու: Սմարթֆոնն ինքն է արտադրվել թայվանական HTC-ի կողմից: Այնուամենայնիվ, այն սպառողների շրջանում ժողովրդականություն չստացավ: Նույնիսկ այն բանից հետո, երբ գինը 100.99 դոլարից իջեցվեց 99 ցենտի, սմարթֆոնների առաջին խմբաքանակը՝ ընդամենը 15 հազար սարք, չվաճառվեց ԱՄՆ-ում:
Ընկերությունը փակեց Facebook Home նախագիծը 2016 թվականի հունվարին: Ընկերությանը ծաղրել են «հեռախոսը կառավարող սուպեր հավելված» թողարկելու փորձի համար:
Արտահոսք և կարծիքի մանիպուլյացիա
2018-2019 թվականներին Ցուկերբերգը պետք է ցուցմունքներ տար ԱՄՆ Կոնգրեսում, որն ուսումնասիրում էր, թե ինչպես կեղծ լուրերի տարածումը կարող է ազդել 2016 թվականի նախագահական ընտրությունների և ամբողջ աշխարհում քարոզարշավների ընթացքի վրա: Բրիտանական Cambridge Analytica վերլուծական ընկերությունը ներգրավված է եղել սկանդալում: ԱՄՆ իշխանությունների տվյալներով՝ նա մուտք է ունեցել Facebook-ի 87 միլիոն օգտատերերի տվյալների բազա և օգտագործել այդ տվյալները՝ հասարակական կարծիքը շահարկելու համար: Ցուկերբերգն ընդունել է իր մեղավորությունը և խոստացել միջոցներ ձեռնարկել նման արտահոսքերն անհնարին դարձնելու համար: Արդյունքում, նրա ընկերությունը վճարեց ռեկորդային տուգանք՝ 5 միլիարդ դոլար ԱՄՆ-ում և 500.000 ֆունտ ստեռլինգ Միացյալ Թագավորությունում: Այն ժամանակ Facebook-ի հիմնադրին սպառնացել էին հեռացնել խորհրդի ղեկավարի պաշտոնից:
Այնուամենայնիվ, արդեն 2021 թվականին հայտնի դարձավ, որ հաքերները կարողացել են դուրս հանել Facebook-ի մոտ 530 միլիոն օգտվողի անձնական տվյալները դեռ 2019 թվականին: Նրանք օգտվել են մի հնարավորությունից, որը թույլ էր տալիս նրանց գտնել ընկերներ՝ օգտագործելով իրենց կոնտակտների ցուցակները: Արդյունքում, անձնական տվյալները սկսեցին վաճառվել հաքերային ֆորումներում։ Վաճառվում էր նաև անձամբ Ցուկերբերգի հեռախոսահամարը: Իսկ հարյուր-միլիոնավոր հաշիվների գաղտնաբառերը գաղտնագրված էին պահվում Facebook-ի սերվերներում:
Ի դեպ, ոչ պաշտոնական աղբյուրները նշում են, որ օրերս տեղի ունեցած խափանման արդյունքում միլիոնավոր օգտատերերի տվյալներ հայտնվել են դարքնեթում:
Կեղծ նորությունների վերաբերյալ
2020 թվականի սկզբին Ցուկերբերգը հրապարակեց իր ավանդական հետկանխատեսումը: Դրանում նա հայտարարեց, որ Facebook-ը պատրաստվում է անկախ վերահսկիչ խորհուրդ կազմակերպել, որը թույլ կտա օգտվողներին որոշումներ կայացնել հարթակի բովանդակության վերաբերյալ: Նա նաև կոչ է արել տարբեր երկրների կարգավորիչ մարմիններին ավելի ակտիվորեն ներգրավվել ինտերնետ ընկերությունների աշխատանքներին:
Այն բանից հետո, երբ նույն տարի Twitter-ը սկսեց ԱՄՆ նախկին նախագահ Դոնալդ Թրամփի հաղորդագրությունները անվստահելի համարել, Ցուկերբերգը հրաժարվեց հետևել սոցիալական լրատվամիջոցների օրինակին և հեռացնել Թրամփի գրառումը Մինեապոլիսում անկարգությունների մասնակիցների վրա կրակելու վերաբերյալ: Սակայն արդեն 2021 թվականի հունվարին, երբ Թրամփը հայտարարեց Վաշինգտոնում իր կողմնակիցների հանրահավաքի մասին, Ցուկերբերգի սոցիալական ցանցը միացավ ամերիկյան նախկին առաջնորդի լիակատար արգելափակմանը և մինչ այժմ այն չեղյալ չի համարել:
WhatsApp-ի կոշտ քաղաքականություն
2021 թվականի սկզբին Facebook-ին պատկանող WhatsApp մեսենջերը հայտարարեց օգտվողի պայմանների թարմացման մասին: Այն նախատեսում էր, որ օգտվողների բոլոր անձնական տվյալները կուղղվեն Facebook-ի գովազդային համակարգ, և եթե օգտվողները հրաժարվեն ընդունել այս քաղաքականությունը, նրանց գործառույթը կսահմանափակվի, իսկ հետո նրանց հաշիվները կարգելափակվեն: Այս որոշումը օգտագործողների զանգվածային մուտք ապահովեց այլ մեսենջերների, այդ թվում՝ Telegram և Signal: Պարզվեց, որ ինքը՝ Ցուկերբերգը, նախընտրում է նամակագրվել Signal-ում:
2021 թվականի մայիսին WhatsApp-ը հայտարարեց, որ մեսենջերը չի սահմանափակի որևէ գործառույթ, նույնիսկ, եթե օգտվողը հրաժարվի ընդունել նոր կանոնները՝ լսարանը չկորցնելու համար:
Ինքը՝ Ցուկերբերգը, ակնհայտորեն հանգիստ է տանում ձախողումը: «Ամենամեծ ռիսկը ռիսկի չդիմելն է: Աշխարհում, որը շատ արագ փոխվում է, միակ ռազմավարությունը, որը երաշխավորված է տապալվել, ռիսկի չդիմելն է»,- ասել է նա 2011 թվականին Y Combinator ստարտափ դպրոցում ելույթի ժամանակ:
