168.am-ը գրում է․
Անցած տարվա դեպրեսիայից հետո՝ անշարժ գույքի շուկան դեռ շոկի մեջ է։ Ճիշտ է, գործարքները նախորդ տարվա խորը անկումից հետո ավելացել են, գներն էլ արտաքուստ սկսել են բարձրանալ, բայց անորոշությունները շատ են։
Դրանք խորացել են նաև արտահերթ ընտրությունների հետ կապված։ Գնորդները չեն շտապում գործարքներ կատարել։ Շատերը սպասում են ընտրությունների արդյունքներին, որպեսզի որոշեն իրենց անելիքները։
Չնայած մինչև այդ էլ շուկայում կայունություն չկար։ Թեև առանձին ամիսներին նկատվում էր գործարքների որոշակի աճ, այնուհանդերձ աճին հաջորդում էր նվազումը։ Ասենք՝ մարտին ավելի շատ գործարք էր կատարվել, քան ապրիլին։
Շուկայի այս իրավիճակի պատճառները բազմազան են, բայց առավել զգալի են երկրի անվտանգության ու անորոշության հետ կապված խնդիրները։ Ցանկացած սրացում կամ լարվածություն արտահայտվում է անշարժ գույքի շուկայի վրա։ Որքան էլ վերջին 1-2 ամիսներին պաշտոնական տվյալներով, գների որոշակի աճ է արձանագրվում, այդ աճը շատ փխրուն է։ Ցանկացած պահի շուկան կարող է փլվել։ Հայաստանի ներսում ու Հայաստանի շուրջ առկա իրավիճակը շուկան պահում է բարձր լարվածության մեջ։ Այն շատ զգայուն է յուրաքանչյուր տհաճ փոփոխության նկատմամբ։ Առաջիկայում էլ դեռ կշարունակի այդպիսին լինել։ Կայունության հիմքերը չեն երևում։
Անշարժ գույքի շուկայի կախվածությունը մեծ է նաև տնտեսական իրավիճակից։ Վերջին շրջանում տպավորություն է ստեղծվում, որ տնտեսությունը վերականգնվում է։ Բայց տպավորությունները շատ քիչ են, եթե տնտեսության վերականգնումը չի արտացոլվում տեսանելի արդյունքներով։
Չունենք մարդկանց եկամուտների ավելացում, ինչը անշարժ գույքի շուկայի երկարաժամկետ ու կայուն ակտիվացման հիմնական պայմաններից մեկն է։
Վերջին ամիսներին նկատվող փոփոխական դրսևորումներն էլ հիմնականում հիպոթեքային վարկավորման և եկամտային հարկի արտոնության արդյունք են։ Բայց սա էլ կայուն գործոն չէ անշարժ գույքի շուկայի համար։ Այդ գործոնը այնքան է ուռճացվել, որ գնալով ավելի մեծ սպառնալիք է դառնում պետական բյուջեի համար։ Ստացվել է այնպես, որ հարկատուների ու պետական բյուջեի հաշվին խթանում ենք մասնավոր բիզնեսն ու օժանդակում մարդկանց, ովքեր դրա կարիքը առավել քիչ ունեն։
Մեծ քանակությամբ պարտքերի ներգրավման ու սոցիալական բազմաթիվ խնդիրների առկայության պայմաններում, պետական բյուջեն 20-25 մլրդ դրամ է վճարում հիպոթեքի վարկավորման դեպքում եկամտային հարկը վերադարձնելու համար։ Այդ գումարով կարելի էր որևէ տնտեսական կամ սոցիալական ծրագիր իրականացնել։ Բայց կառավարությունը շարունակում է նախապատվությունը տալ հիպոթեքային վարկավորմանը։
Թեև միայն դա բավական չէ՝ անշարժ գույքի շուկայի ակտիվությունը վերականգնելու համար։ Պատահական չէ, որ անգամ ակտիվ հիպոթեքային վարկավորման պայմաններում՝ բնակարանների առք ու վաճառքը չի հասել 2019թ. մակարդակին։
Այս տարվա ապրիլին իրականացվել է ընդհանուր առմամբ 1332 բնակարանային գործարք։ 2019թ. իրականացվել էր 1472 գործարք։ Երկու տարվա տարբերությամբ բնակարանների առք ու վաճաքը կրճատվել է գրեթե 10 տոկոսով։
Նույն միտումն է նաև Երևանի դեպքում. 2019թ. ապրիլին կատարվել էր բնակարանների առք ու վաճառքի 978 գործարք, այս տարվա ապրիլին կատարվել է 877 գործարք։
Մարտ-ապրիլ ամիսներին անշարժ գույքի կադաստրի կոմիտեն շուկայում գների ավելացման որոշակի տեղաշարժ է արձանագրել։ Չնչին՝ 0,1-0,2 տոկոս գների բարձրացում է եղել մարտին։ 0,3-0,5 տոկոսանոց աճ էլ գրանցվել է ապրիլին։ Սակայն, դրանով հանդերձ՝ այդ գները դեռ բավական հեռու են նախորդ տարվա մակարդակին հասնելուց։
Պաշտոնական տվյալներով՝ Երևանում գները՝ ավելի քան 6, մարզերում՝ ավելի քան 4 տոկոսով ցածր են նախորդ տարվանից։ Գնանկումը տարբեր հատվածներում տարբեր է, իսկ երբեմն էլ հասնում է ընդհուպ մինչև 20 տոկոսի։
Գների նվազումն ակտիվ է եղել սահմանային բնակավայրերում։ Մասնավորապես, Գեղարքունիքի մարզի Ճամբարակ համայնքում 1 տարվա կտրվածքով բնակարանների գներն էժանացել են 19,9 տոկոսով։ Խոսքը դրամային արտահայտությամբ արձանագրված գնանկման մասին է։
Մարզի մեկ այլ համայնքում՝ Վարդենիսում, գների նվազումը հասնում է 13,5 տոկոսի։
Գնանկումը բավական մեծ է եղել նաև Տավուշի մարզի Բերդ և Նոյեմբերյան համայնքներում։ Մի դեպքում բնակարաններն էժանացել են գրեթե 14, մյուս դեպքում՝ ավելի քան 10 տոկոսով։
Երևանում անցած 1 տարում ամենաշատը էժանացել են Դավիթաշեն վարչական տարածքի բնակարանները։ Դրամային արտահայտությամբ գների անկումը գերազանցել է 10 տոկոսը։ Եթե անցած տարվա ապրիլին դրանք եղել են 350 հազար դրամի սահմաններում, հիմա դարձել են 315 հազար դրամ. 1 տարում էժանացել են 35 հազար դրամով, չհաշված դրամի արժեզրկման ու դոլարի թանկացման ազդեցությունը։ Եթե այդ ազդեցությունն էլ հաշվի ենք առնում, ապա ստացվում է, որ մայրաքաղաքի այդ հատվածում դոլարով արտահայտված բնակարանների գները գտնվում են ավելի ցածր մակարդակում, քան նույնիսկ 2019թ. էին։
Իհարկե, Դավիթաշենը Երևանի միակ հատվածը չէ, որտեղ դոլարային արտահայտությամբ բնարականների գներն ավելի ցածր են, քան 2 տարի առաջ էին։
Քանաքեռ-Զեյթունում 2019թ. ապրիլին բնակարանների 1 քառակուսու գինը 616 դոլար էր, այս տարի՝ 606 դոլար է։ Այսինքն՝ 10 դոլարով պակաս, քան 2 տարի առաջ էր։
Երևանի բնակարանային շուկայի ամենաշատ էժանացած հատվածներից է նաև Կենտրոնը։ Անցած 1 տարում դրամային գներն այստեղ իջել են 9 տոկոսով։ Դրանք տարադրամի վերածելու դեպքում ավելի ցածր են նաև 2019թ. համեմատ։
Այս տարվա ապրիլին 1 քառակուսի մետրի արժեքը Կենտրոնում կազմել է 1173 դոլար։ Այնինչ՝ 2019թ. հասնում էր 1230 դոլարի։ Կենտրոնում այսպիսի կտրուկ փոփոխությունը կապված է առաջին հերթին դրսից ներկայացվող պահանջարկի հետ։ Հայտնի է, որ վերջին տարիներին թանկարժեք բնակարաններ ձեռք բերողների մեջ մեծ թիվ էին կազմում դրսի գնորդները։ Հիմա դրանք դադարել են նման պահանջարկ ներկայացնել, որն էլ դարձել է թանկարժեք բնակարանների գների ավելի ակտիվ նվազման պատճառներից մեկը։
Երևանի անխտիր բոլոր հատվածներում բնակարանների գներն այս տարի ավելի ցածր են։ Բայց դա պարզապես անշարժ գույքի շուկայի պատկերը չէ։ Դա մեր տնտեսության ու հասարակության եկամուտների, առկա անորոշությունների ու սպասումների արտացոլումն է։
